Page 23 - oud rotterdammer week 16

Basic HTML Version

Als Hendrik Hartog werd hij in 1939 ingeschreven bij de burgerlijke stand van Rotterdam en uitgeschreven na zijn te vroege overlijden in
2002. Henk was een fijn mens en bovenal een zéér gewaardeerde stadsfotograaf. Zijn duizenden negatieven zijn toevertrouwd aan uitgever
Arnoud Voet in Capelle aan den IJssel. Hiervan verscheen in 2009 ‘Rotterdam gefotografeerd 1960-1970’, als eerste van drie boeken met bij-
zondere en treffende foto’s, die Henk Hartog overal in Rotterdam schoot. Deel 2 van de jaren 1970-1980 is vorig jaar op 23 april verschenen
en het laatste deel (1980-1990) van de trilogie verschijnt dit jaar. Er kan al op worden ingetekend.
Door de lens van Hartog
Uit het rijke negatievenarchief van stadsfotograaf Henk Hartog (110)
De Oud-Rotterdammer - De krant voor de 50-plusser
Dinsdag 1 mei 2012
pagina 23
Honderd jaar heeft dit hoekpand met café aan de
zuidkant de toegang tot de Oranjeboomstraat in de
wijk Feijenoord gemarkeerd. Langzaam maar zeker
zakte het scheef en daar zal aan de achterzijde het
railgedreun van ruim tweehonderd goederen- en
passagierstreinen per etmaal zeker schuld aan hebben
gehad. Tegenover het pand bevond zich Gasfabriek
Feijenoord, waar werknemers in ploegendienst hun
arbeid begonnen of eindigden op het signaal van de
stoomfluit. Café Stadion van J.P. Hoenderop (later
werd het café Wellens van A.G. Wellens-Vilters) op
de hoek van de Oranjeboomstraat 409 en naast de
ingang van NS-station Zuid was een huiskamer voor
veel buurtbewoners. Uiteraard ook voor schippers
en matrozen van wie het schip in de Nieuwe Maas
voor anker lag. Met een roeiboot kwamen ze naar
insteekhaventje Mallegat, waar soms wel tien van
die vaartuigen aan de bolder lagen. Men kwam voor
kroegbezoek en ook om te winkelen in de Oranje-
boomstraat of de verder gelegen Beijerlandselaan.
Soms kwamen de varensgezellen niet verder dan
café-restaurant Rijnvaarthuis van D. Brugman aan de
Stadionweg 115 bij de ponton van hun roeiboot. Voor
knullen was het een uitdaging daarmee te dollen en
stiekem soms een stukje te varen. Als je werd betrapt
kon dat een stevig pak slaag opleveren. In het Mal-
legat lag ook één van de drijvende houten zwemba-
den van de gemeente Rotterdam, waar menig kind de
zwemkunst machtig is geworden. De Oranjeboom-
straat was een van de bekendste doorgangsstraten
van Zuid waar de tramlijnen 2, 3, 9 en 12 doorheen
reden. Ongeveer op de plek vanwaar op 22 april
1984 de foto is gemaakt, was tot 1968 een van de
vijf tramhaltes in de Oranjeboomstraat. Daarna zijn
de tramlijnen opgeheven, omdat de metro was gaan
rijden en Rotterdam daardoor een aangepast en totaal
ander openbaarvervoersnet kreeg. Reageren: reinw@
telfort.nl
Café Stadion
Wel ging het hem dagen toen deelge-
meentebestuurder René Kronenberg
begon over positieve veranderingen in
de wijk Feijenoord en mensen die daar
enthousiast aan hebben meegewerkt.
Op dat moment was het de 71-jarige
Jaap Berkhout ineens glashelder dat het
allemaal om hem te doen was. Vanwege
veertig jaar inzet voor de (intussen
vanwege bezuinigingen opgeheven)
Bewonersorganisatie Feijenoord als
actievoerder, bestuurder en bovenal
het opbouwen en beheren van het
omvangrijke foto- en wijkarchief werd
hij door het gemeentebestuur van Rot-
terdam via de hand van Kronenberg
onderscheiden met de Erasmusspeld.
De anders zo welbespraakte Jaap stond
zowaar met een mond vol tanden. “Dat
mij deze eer te beurt valt, is het laatste
wat ik ooit had durven dromen”, aldus
de verbouwereerde geboren en getogen
Feijenoorder. Aansluitend liet hij alle
felicitaties met een volle lach over zich
heenkomen en daarna de barbecue, want
die was er heus.
In zijn nieuwe werk laat La Rivière
Rotterdam vlak voor het bombarde-
ment zien aan de hand van adverten-
ties en berichten uit het Rotterdamsch
Nieuwsblad van 9 mei 1940. In deze
krantenknipsels is de dreiging van
het komende bombardement nog
niet te merken. Mensen worden zelfs
aangespoord naar buiten te gaan om te
genieten van het mooie weer van het
komende Pinksterweekend en de net
door de plantsoenendienst bijgewerkte
parken en plantsoenen.
Bijzondere feiten komen tevens
aan het licht wanneer La Rivière
onderzoek doet naar de wederop-
bouw – in de oorlogsjaren – van
Rotterdam. Zo onderzoekt La Rivière
een Lijst van 144 gebouwen die bij
de wederopbouw gespaard hadden
kunnen blijven, maar toch gesloopt
zijn. Deze mysterieuze lijst is nooit
teruggevonden, maar wordt genoemd
in correspondentie aan het gemeente-
bestuur. La Rivière gaat op zoek naar
de gebouwen op deze Lijst van 144.
Weinig mensen weten dat een aantal
jaren na het bombardement in het lege
stadshart van Rotterdam tijdens de
oorlog onder andere graan werd ver-
bouwd. Foto’s van deze graanvelden
en andere gewassen zijn ook opgeno-
men in het nieuwe boek en laten een
surrealistische aanblik van Rotterdam
zien. Gyz La Rivière presenteert zijn
nieuwe boek 13 minuten op 14 mei
om 16.00 uur in het OorlogsVerzets-
Museum Rotterdam.
Het volledige programma van de 14
mei herdenking ziet er als volgt uit:
10.00-10.30 uur herdenking van het
ultimatum aan de stad bij het monu-
ment aan de Statenweg tegenover nr.
147 door burgemeester ing. A. Abou-
taleb. 11.00-11.45 uur Programma
voor schoolkinderen: ‘Wij bouwen de
stad’ door het Rotterdams Philharmo-
nisch in de Laurenskerk. 12.00-12.45
uur Gedachtenisbijeenkomst in de
Laurenskerk met aansluitend wande-
ling naar Plein 1940.
Nietsvermoedend stapte Jaap Berkhout de kantine van volkstuin-
vereniging Van Brienenoord op het gelijknamige eiland binnen om
mee te doen aan een barbecue. Met die uitnodiging was de bekende
inwoner van Feijenoord dinsdag 17 april gelokt. Toen hij er zijn vrouw
Tinie, zoon Richard, schoondochter Gonda en nog zo’n veertig beken-
den aantrof, voelde Jaap nog geen nattigheid.
Het OorlogsVerzetsMuseum schrijft jaarlijks een kunstopdracht uit in het kader van de herdenking
van het bombardement van 1940. Dit jaar is de eer aan de Rotterdamse kunstenaar Gyz La Rivière. In
zijn nieuwe werk toont hij zijn blik op het circa dertien minuten durende bombardement en de gevol-
gen die dit heeft gehad voor Rotterdam. Hij constateert dat de stad op meerdere manieren feitelijk is
‘gebombardeerd’, namelijk door: het fascisme, het modernisme en de stadsvernieuwing.
Erasmusspeld
voor Jaap
Berkhout
Mais verbouwen
tussen het puin
- Jaap Berkhout in het archief dat hij opbouwde Archieffoto Rein Wolters -
- Het verbouwen van graan in 1944. Foto Gemeentearchief Rotterdam Lowres. -