Nø353 Ken je dit nog? Joods Ziekenhuis

Piet de Waard:

“Volgens mij is dit de poort van het voormalig Joods Ziekenhuis aan de Schietbaanlaan 42. Het heeft dienst gedaan van 22 november 1900 tot aan de razzia van 26 februari 1943 waarbij alle patiënten, bewoners én personeelsleden van het ziekenhuis en het daarbij behorende bejaardentehuis (Claes de Vrieslaan) alsook het weeshuis aan de Mathenesserlaan via deze poort werden allen weggevoerd naar Sobibor waar vrijwel een ieder van hen werd vermoord. Slechts een enkeling keerde terug.”

Wout van Luik:

“De poort op de foto (nr. 353) is van het voormalige Joodse Ziekenhuis aan de Schietbaanlaan (huisnummer 42?). Op 26 februari 1943 werd dit ziekenhuis door de Sicherheitsdienst en de WA ontruimd. De poort roept pijnlijke herinneringen op. Wat ooit een plaats van zorg en menselijkheid was, werd op die dag een toneel van angst en verdriet. De poort die nu nog overeind staat, herinnert aan de mensen die hier hun laatste dagen in vrijheid beleefden. Patiënten en personeelsleden, 261 in totaal, werden zonder mededogen weggevoerd naar Auschwitz en Sobibor. Slechts enkelen wisten de oorlog te overleven. Vooraf waren ook Joodse patiënten uit andere ziekenhuizen hierheen overgebracht, zodat zij in één enkele, kille operatie konden worden opgepakt — een pijnlijk voorbeeld van de berekende systematiek waarmee de bezetter zijn dodelijke beleid uitvoerde. De naam van het ziekenhuis was Machon Hatsedek, wat ‘verblijf- of legerplaats van weldadigheid/barmhartigheid’ betekent — woorden die een schrijnend contrast vormen met wat hier uiteindelijk gebeurde.

De ontruiming van dit ziekenhuis roept onvermijdelijk herinneringen op aan de nacht van 21 op 22 januari 1943, toen ook het Joodse psychiatrische ziekenhuis ‘Het Apeldoornsche Bosch’ werd ontruimd. Ruim 1100 patiënten werden daar toen weggevoerd. Beide gebeurtenissen maken deel uit van hetzelfde meedogenloze beleid: het wegnemen van mensen, het uitwissen van gemeenschappen, het breken van menselijkheid. De poort die nog resteert is meer dan steen en ijzer. Zij is een stille getuige — een symbool van wat verloren ging, maar ook een oproep om te blijven herinneren. Want herinneren is niet slechts terugkijken, het is waken over onze menselijkheid, juist in tijden waarin onverschilligheid opnieuw kan groeien.”

Jacqueline Helgers:

“Deze foto is gemaakt de op Schietbaanlaan vanaf de Claes de Vrieselaan en de ‘s Gravendijkwal. Het is de zijingang van het Joodse Ziekenhuis op de Claes de Vrieselaan. De plaquette herinnert aan de evacuatie van de Joodse zieken in de oorlog. De plaquette is enige tijd vermist geweest en teruggevonden in een container met afvalpuin. Gelukkig is hij weer teruggevonden en hangt nu op het hek. Dit is mij door mijn moeder verteld, zij heeft dit zien gebeuren.”